Archief 2022

Vernissage: zaterdag 11 december

vanaf 13.00u - 17.30u
doorlopend receptie
ontmoeting met de aanwezige kunstenaars (Nico Dockx, Laurence Petrone en Wim Nival)

15.00u
korte inleiding door Stijn Coppejans
performance 'klankkkkkast' door Laurence Petrone
presentatie van de GalleryBox 21/22 van Nico Dockx

---

De manier waarop informatie wordt bewaard doorheen de tijd is het voorwerp van vele studies en discussies. Zeker in het huidige tijdperk waarin de hoeveelheid informatie in de wereld exponentieel stijgt, wordt het belang van archiveren vaak besproken. Begrippen zoals informatie-overload en informatiestress zijn stilaan ingeburgerd, maar tegelijk wordt bijna alles digitaal bewaard, vaak zonder enige selectie.

Het archief als verzamelplaats van belangrijke documenten is de drager van veel fundamentele aspecten van ons mens-zijn. Aan de hand van archiefmateriaal kunnen machtsverhoudingen, belangen en zelfs de tijdsgeest uit lang vervlogen dagen worden gereconstrueerd. Voor historici zijn archiefdocumenten primaire bronnen, maar ook kunstenaars gebruiken ze erg actief als onderzoeksmateriaal. Vooral wat een archief nét niet vertelt, kan onze verbeeldingskracht aanspreken. Wat valt tussen twee stoelen? Wat verdwijnt in de plooien van de tijd? De wijze van bewaren en de gekozen selectiecriteria zeggen soms al meer dan het bewaarde zelf.

Rejects en liquidaties.
Na de opkomst van de massamedia, waarbij kranten en magazines verschijnen in een tempo dat hoger is dan dat ze gelezen kunnen worden, zijn we nu ook geconfronteerd met de onstuitbare digitale waterval. Het werk van Denmark, die al sinds 1972 een oeuvre opbouwt met gemanipuleerd archiefmateriaal, kan worden gezien als een kritiek op deze overdaad aan informatie en het productiecaroussel dat daar bij hoort. Vooral kranten en magazines hebben een erg vluchtig bestaan, ze worden op- en afgevoerd in duizelingwekkende hoeveelheden. De tijd en zorg die Denmark in zijn maakproces steekt, staat in een geweldig contrast met het dwingende ritme van de draaipersen. Beiden stoppen niet, maar alleen de kunstenaar staat boven de vluchtigheid van het bestaan.

Jan Henderikse kan op een andere manier verbonden worden aan hetzelfde fenomeen. Hij brengt bijvoorbeeld geweigerde of mislukte foto's uit de tijd van de wegwerpfotografie bij elkaar, zoadat het geheel de tijdsgeest reflecteert zonder verder commentaar. Het is wegwerpinformatie die toch werd bewaard. Objecten zoals dat zijn bijna onderdeel van een permanent antropologisch onderzoek dat de kunstenaar voert.  Hij noemt ze vaak 'rejects', materialen die met veel liefde worden gekocht, en met veel onliefde weer worden afgestoten.

Statisch of dynamisch?
Een van de meest genoemde kritieken bij archieven is het statische karakter ervan: "Eens iets in het archief verdwijnt, komt het er nog maar moeilijk uit." Instellingen moeten daarmee aan de slag en doen soms beroep op kunstenaars om hier een antwoord op te verzinnen. Als men kunstenaars loslaat op dat probleem, werpen zij een nieuw licht op de zaak en slagen ze er in om het oude met het nieuwe te verbinden en dode letters te laten reïncarneren. Zo ontstaan initiatieven zoals de installatie 'Every Collection Hides Another Collection' van Nico Dockx in het Antwerpse provinciegebouw waarbij de verborgen kunstcollectie van de Provincie eindelijk publiek toegankelijk is geworden.

De zintuiglijkheid van het archief.
Een ander aspect dat kunstenaars boeit is de zintuiglijkheid van het archief. Materialen en hun eigenschappen zoals gewicht, textuur en patines openen altijd nieuwe deuren in de weg naar nieuwe creaties. Het brengen van het woord, zoals Laurence Petrone het doet in haar artistiek handelen, kan niet los staan van een drager. De transitie is altijd auditief, visueel of materieel verbonden aan de gedachte die wordt gebracht. Zo gaat de interesse voor wat wordt bewaard altijd gepaard met zorg en aandacht voor het materiaal dat het draagt. Zelfs als de bewaarde info niet meer relevant is, blijft vaak nog de drager als object over. De constructies van Wim Nival ontstaan juist vanuit die fascinatie. Hij maakt esthetische objecten met oude materialen die worden gebruikt om te meten, weten en bewaren. Hij assembleert letters, archiefdocumenten, bewaarbakjes, schrijfgerij en meetlatten tot nieuwe gehelen die op zichzelf kunnen bestaan.