Rolling Cube

Elk landschap, elk plein of park draagt de sporen van zijn geschiedenis en hoe we daar mee omgaan. Soms werden ze getekend door veldslagen, rampen of overstromingen, maar iedereen kent ook wel de paadjes, de gaten in hagen en de zelfgemaakte brugjes die spontaan ontstaan door de mensen die er passeren. Ze vormen vaak nieuwe details die strak bedoelde ontwerpen voorzien van een zekere doorleefdheid en poëzie. Het zijn de materialisaties van gebruiken en belevingen van de mensen die zich het publiek domein eigen maken.

De definitie en rol van de openbare ruimte is echter continu in verandering. Tijdens de laatste decennia is de toegankelijkheid en inrichting ervan steeds meer aan reglementen en regie onderhevig. Camera’s, buurtwachten en zelfs private initiatieven zien toe op het gebruik ervan en de continue aanwezigheid van smartphones, zorgt voor een permanente registratie van wat er in de publieke omgeving gebeurt. Tegelijkertijd zorgen exact dezelfde middelen voor een vervaging van de grens tussen publiek en privaat. Huiskamergeheimen komen via sociale media soms letterlijk op straat te liggen en uiterst persoonlijke kwesties worden gretig gedeeld met een grote groep onbekende waarnemers.  Terwijl georganiseerde belangengroepen nog steeds de straat veroveren met acties en betogingen, voert men op het internet vaak ook een ‘eigen strijd’ met harde en vaak ondoordachte meningen die op eender welk forum, zelfs op persoonlijke pagina’s worden gedeeld. Zo wordt alles publiek en tegelijk alles persoonlijk.

In zijn kunstpraktijk onderzoekt Jeroen Jongeleen (Apeldoorn, 1967) precies de tegenstrijdigheden en spanningen die ontstaan vanuit dit fenomeen. Met zijn textual art, land art en conceptuele werken, confronteert hij het publiek op straat en in de tentoonstellingsruimte met de rekbaarheid en de beperkingen van het begrip openbare ruimte. Eén van zijn land art projecten bestaat uit cirkels die hij al lopend tekent in velden, parken en zelfs op gebouwen. Ze zorgen voor een betoverend beeld dat ons enerzijds leert kijken naar de directe impact van de kunstenaar, maar anderzijds ook de rijkdom en geschiedenis van het gekozen landschap toont.

Het Kröller-Müller Museum kocht op 10 mei 2022 zes werken aan van Jeroen Jongeleen met de middelen van het pas opgerichte Hilgemann Fonds. Met dit fonds wil Ewerdt Hilgemann (1938, Witten) iets ‘terugdoen’ voor de rijke loopbaan die hij zelf heeft gehad. Samenwerking met andere kunstenaars heeft voor hem altijd een belangrijke rol gespeeld, evenals voor zijn vrouw Antoinette de Stigter, die in 1989 Art Affairs oprichtte, een galerie in Amsterdam, gespecialiseerd in internationale moderne kunst met een sterke conceptuele inslag. Jongeleen wordt door Hilgemann gelauwerd als maker van eigenzinnige beeldhouwkunst.

In de tentoonstelling Rolling Cube zijn vijf video werken van Jongeleen te zien en vier recente werken van Hilgemann. Daarnaast worden ook Hilgemann’s performance Spiral of conflict (2022, Antwerpen) en zijn actie ‘Rolling Cube’ (1982, Carrara) op video getoond. De geïmplodeerde sculpturen van Hilgemann maken deel uit van een oeuvre dat zich al ontwikkelt sinds de late jaren ‘50. Zowel de actie in Carrara als de performance in Antwerpen hebben voor een deel te maken met het verwerken van het oorlogstrauma. Hilgemann maakt immers sculpturen met een eigen geschiedenis, een persoonlijke ‘levenswandel’ die een vernietigende kracht transformeert in een scheppende. Diezelfde scheppende kracht zien we in de selectie van Jongeleen, die voor deze tentoonstelling een reeks video’s selecteerde die zijn gemaakt in landschappen die werden getekend door oorlog. Kraters, bunkers, kerkhoven en sporen van loopgraven zijn de getuigen van een verleden dat ondertussen weer plaats heeft gemaakt voor het ritme van de natuur en de landbouw.

Deze duo tentoonstelling is tot stand gekomen door de goede samenwerkingen met Ewerdt Hilgemann in het verleden en de contacten die daaruit zijn voortgevloeid. De oprichting van het Hilgemann Fonds is daarbij een belangrijk aspect. Zo gaat de expo ook over mentorschap en verbondenheid.